Hoe houden we de ouderen op de been?!

Inleiding Vanaf het jaar 2013 blijft het aantal ouderen in Nederland stijgen. Ook de groep ‘kwetsbare ouderen’ zal in de komende jaren blijven stijgen. Behandeling betekent voor deze doelgroep niet altijd meer genezing, maar eerder het voorkomen van erger. De behandeling is bedoeld voor het tegengaan of verminderen van de gevolgen. Hierdoor zullen door verpleegkundigen ook behandelingen of interventies worden ingezet die niet te maken hebben met het ziektebeeld, maar met het voorkomen van functieverlies (Zorg en Financiering, 2009). Het is dus belangrijk dat verpleegkundige op tijd fysieke beperkingen waarnemen en hier juiste interventies op inzetten. Als een patiënt van 70 jaar of ouder wordt opgenomen in het Catharinaziekenhuis moet de screeningslijst ‘fysieke beperkingen’ worden ingevuld. De uitkomst van deze screeningslijst kenmerkt een patiënt als wel of niet fysiek beperkt. Het protocol kwetsbare ouderen stelt hierna gerichte interventies vast om functiebehoud van de kwetsbare ouderen te waarborgen.
Probleemstelling Hoe hanteren verpleegkundigen op de longafdeling van het CZE het protocol gericht op het voorkomen van vermijdbare fysieke beperkingen bij opgenomen kwetsbare ouderen?
Methode Om de probleemstelling te beantwoorden zijn een literatuurstudie en twee deelonderzoeken uitgevoerd. Tijdens de literatuurstudie is gezocht naar wetenschappelijke onderzoeken die betrekking hebben op in welke mate verpleegkundigen protocollen en richtlijnen toepassen in de praktijk en of hier mogelijke beïnvloedende factoren voor zijn.
Het eerste deelonderzoek heeft door middel van dossieronderzoek en observaties onderzocht in welke mate de verpleegkundigen op de longafdeling van het CZE de interventies toepassen en of het uitvoeren van de interventies benoemd is in de verpleegkundige rapportage en het activiteitenplan.
Het tweede deelonderzoek heeft door middel van semi-gestructureerde interviews onderzocht of er factoren zijn die het uitvoeren van de interventies beïnvloeden.
Resultaten Uit de literatuurstudie is gebleken dat er bevorderende en belemmerende factoren zijn die het toepassen van protocollen beïnvloeden. Verhoogde motivatie door relevantie en bruikbaarheid van een protocol, voldoende kennis en inbreng in het opstellen van een protocol zijn bevorderende factoren. De belemmerende factoren zijn vooral kennistekort, onduidelijkheid met betrekking tot het toepassen van een protocol, hoge werkdruk en afname autonomie van de verpleegkundigen.
Uit het eerste deelonderzoek is gebleken dat de verpleegkundigen onvoldoende consequent in de verpleegkundige rapportage en het activiteitenplan benoemen waarom bepaalde interventies wel of niet worden uitgevoerd. Ook is gebleken dat de verpleegkundige rapportages niet met de benoemde interventies in het activiteitenplan overeenkomt.
Uit het twee deelonderzoek is gebleken dat de verpleegkundigen onduidelijkheid ervaren wat betreft het invullen van de screeningslijst. De verpleegkundigen gaven aan dat de geïndiceerde interventies vaak niet aansluiten op de behoeften van de patiënt.
Conclusie De benoemde interventies in de rapportages komen niet overeen met de ingevulde interventies in het activiteitenplan. Dit komt door onduidelijkheid wat betreft het invullen van de screeningslijst en het niet aansluiten van de interventies op de situatie van de patiënt waardoor verpleegkundigen besluiten bepaalde interventies niet uit te voeren. De redenen hiervoor worden vaak niet gerapporteerd waardoor onduidelijkheid wordt gecreëerd voor collega’s of de interventies wel of niet uitgevoerd is of dient te worden.
Aanbevelingen De onderzoekers raden aan om een implementatie met betrekking tot het protocol fysieke beperkingen uit te voeren om de onduidelijkheid die heerst onder de verpleegkundigen te verminderen. Dit kan gedaan worden door een informatiebijeenkomst te organiseren waarin wordt uitgelegd hoe de screeningslijst en het protocol dienen te worden toegepast.